Tweet |
Otizmde pek çok genin etkilendiği düşünüldüğünü dile getiren Çocuk ve Egen Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Melek Gözde Luş, “Nasıl biz artık otizmi; Otizm Spektrum Bozukluğu olarak adlandırıyorsak, otizmin nedenlerini saydığımızda da artık genetik faktörleri ilk sıraya almış durumdayız.” dedi. Otizmin çevresel faktörlerine bakıldığında ise ileri baba yaşının otizmi etkileyen en önemli çevresel faktör olduğunu vurgulayan Yrd. Doç. Dr. Melek Gözde Luş, “İleri baba yaşı tek başına bir neden olmamakla birlikte, biyolojik özellikleri ortaya çıkarıcı ve arttırıcı bir faktör olarak gözlemleniyor.” diye bilgi verdi.
İSTANBUL (İGFA) - Üsküdar Üniversitesi NP Etiler Tıp Merkezi Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Melek Gözde Luş, 2 Nisan ‘Dünya Otizm Farkındalık Günü’ dolayısıyla otizm spektrum bozukluğunun genetik özellikleri ve genetik yatkınlığı hakkında bilgi verdi.
OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞUNUN GENETİK ÖZELLİKLERİ VE GENETİK YATKINLIĞI
Otizm Spektrum Bozukluğunun genetik özellikleri ve genetik yatkınlığına değinen Yrd. Doç. Dr. Melek Gözde Luş, “Otizm Spektrum Bozukluğunun genetik araştırmaları, özellikle son yıllarda oldukça artmıştır. ‘Otizmin belirli bir geni var mı, otizmin genetik özellikleri ne kadar sık ve ne kadar önemli?’. Bu konu üzerinde oldukça yoğun çalışmalar yapılmakta ve hâlâ da devam etmektedir.” dedi.
“TEK YUMURTA İKİZLERİNDE YÜZDE 36 VE ÜZERİNDE BİR GENETİK GEÇİŞ OLDUĞU GÖZLEMLENMİŞ”
İkizlerle yapılan çalışmalar, aile çalışmaları, kromozom anomalileri üzerinde olan çalışmalar ve moleküler genetik çalışmalarının otizmin genetik özelliklerini tespit etmek üzere pek çok yol kat ettiğini de dile getiren Yrd. Doç. Dr. Melek Gözde Luş, “Tek yumurta ikizlerinde yüzde 36 ve üzerinde bir genetik geçiş olduğu; çift yumurta ikizlerinde ise bunun yüzde 5’lerde görüldüğü gözlemlenmiştir. Bu da bize aslında otizmin genetik olarak nasıl etkilendiği üzerinde bir fikir sahibi olmamıza yol açar.” diye bilgi verdi.
“OTİZMLİ ÇOCUKLARIN BİRİNCİ DERECEDE AKRABALARINDA SOSYAL ÖZELLİKLERİ GÖZLEMLENEBİLİYOR”
Yrd. Doç. Dr. Melek Gözde Luş, otizm ve gen konusunda şunları kaydetti:
“Otizmde pek çok genin etkilendiği düşünülmektedir. Nasıl biz artık otizmi, Otizm Spektrum Bozukluğu olarak adlandırıyorsak, otizmin nedenlerini saydığımızda da artık genetik faktörleri ilk sıraya almış durumdayız.
Otizmli çocukların birinci derecede akrabalarında yüzde 12-20 arasında ‘geniş fenotip’ dediğimiz bütün otizmin özelliklerini taşımayan, fakat sosyal özelliklerini taşıyan, belki zihinsel olarak iyi durumda olan, diğer otizm özelliklerini göstermeyen bireylerin mevcut olduğunu, kardeşlerde de yüzde 3 arasında otizm bulunduğunu, yüzde 3 oranında da geniş fenotip yani geniş özellik dediğimiz sosyal kısıtlılık özelliklerinin devam ettiğinin görülmekte olduğunu gözlemlemekteyiz. Bu da otizmin genetik özelliklerine dair veri olarak önümüzde duruyor.”
OTİZM VE AKRABA EVLİLİĞİ ARASINDAKİ İLİŞKİ NEDİR?
Otizm ve akraba evliliği konusunun da merak edildiğini ifade eden Yrd. Doç. Dr. Melek Gözde Luş, şunları anlattı:
“Akraba evliliği genetik geçiş özelliğini artırdığı için önem teşkil ediyor. Çünkü bütün genetik hastalıklarda olduğu gibi otizminde de genetik özellikler akraba evliliklerinde daha sık ortaya çıkıyor.
“İLERİ YAŞLARDA BABA OLMA OTİZMİ ETKİLİYOR”
Otizmin çevresel faktörlerine baktığımızda ise ileri baba yaşının otizmi etkileyen en önemli çevresel faktör olduğunu görüyoruz. Araştırmalarda diğer çevresel faktörler incelenmiş ve otizmle bir bağlantısı bulunamamış. İleri baba yaşı tek başına bir neden olmamakla birlikte, biyolojik özellikleri ortaya çıkarıcı ve arttırıcı bir faktör olarak gözlemleniyor. Bunun bir diğer nedeni de artık sosyoekonomik şartlarla baba olma yaşının biraz daha ileri olmasıdır. Ayrıca birçok farklı yardımcı metotlarla da bireylerin çocuk sahibi olabilmeleri ileri baba yaşını artırabiliyor.”
“TÜRKİYE’DE OTİZM YÜZDE 2-3 ARASINDA GÖRÜLÜYOR”
Türkiye’de otizmin yüzde 2-3 arasında görüldüğünü dile getiren Yrd. Doç. Dr. Melek Gözde Luş, “Bütün bu çevresel ve genetik faktörlere baktığımızda hepsinin de aslında ülkemizde, diğer ülkelere oranla neredeyse eşit bir oranda çocuklarımızı etkilemiş olduğunu görüyoruz. Ailelere, çocuğunuzda en ufak bir şüpheyle karşılaştığınızda en yakın bir çocuk ergen psikiyatristine başvurmanızı önemle hatırlatıyoruz.” dedi.
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Fenerbahçe | 18 | 15 | 1 | 2 | 49 | 15 | 47 | +34 |
2 | Galatasaray | 18 | 15 | 1 | 2 | 35 | 9 | 47 | +26 |
3 | Trabzonspor | 18 | 10 | 5 | 3 | 32 | 20 | 33 | +12 |
4 | Kayserispor | 18 | 8 | 5 | 5 | 25 | 23 | 29 | +2 |
5 | Çaykur Rizespor | 18 | 8 | 5 | 5 | 24 | 23 | 29 | +1 |
6 | Beşiktaş | 18 | 9 | 7 | 2 | 26 | 26 | 29 | 0 |
7 | Adana Demirspor | 18 | 7 | 4 | 7 | 31 | 22 | 28 | +9 |
8 | Kasımpaşa | 18 | 7 | 6 | 5 | 32 | 34 | 26 | -2 |
9 | Antalyaspor | 18 | 6 | 5 | 7 | 23 | 19 | 25 | +4 |
10 | Sivasspor | 18 | 6 | 6 | 6 | 23 | 28 | 24 | -5 |
11 | Alanyaspor | 18 | 5 | 7 | 6 | 18 | 25 | 21 | -7 |
12 | MKE Ankaragücü | 18 | 4 | 6 | 8 | 22 | 23 | 20 | -1 |
13 | Başakşehir FK | 18 | 5 | 8 | 5 | 19 | 22 | 20 | -3 |
14 | Gaziantep FK | 18 | 6 | 10 | 2 | 22 | 29 | 20 | -7 |
15 | Hatayspor | 18 | 4 | 7 | 7 | 25 | 26 | 19 | -1 |
16 | Konyaspor | 18 | 4 | 8 | 6 | 18 | 25 | 18 | -7 |
17 | Samsunspor | 18 | 5 | 10 | 3 | 20 | 29 | 18 | -9 |
18 | Fatih Karagümrük | 18 | 4 | 9 | 5 | 18 | 19 | 17 | -1 |
19 | Pendikspor | 18 | 3 | 9 | 6 | 20 | 41 | 15 | -21 |
20 | İstanbulspor | 18 | 2 | 14 | 2 | 12 | 36 | 5 | -24 |
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Eyüpspor | 17 | 14 | 3 | 0 | 46 | 15 | 42 | +31 |
2 | Kocaelispor | 17 | 10 | 4 | 3 | 29 | 20 | 33 | +9 |
3 | Göztepe | 17 | 10 | 5 | 2 | 26 | 12 | 32 | +14 |
4 | Sakaryaspor | 17 | 9 | 3 | 5 | 28 | 18 | 32 | +10 |
5 | Bandırmaspor | 17 | 8 | 4 | 5 | 23 | 15 | 29 | +8 |
6 | Bodrumspor | 17 | 8 | 4 | 5 | 23 | 13 | 29 | +10 |
7 | Çorum FK | 17 | 8 | 6 | 3 | 30 | 18 | 27 | +12 |
8 | Gençlerbirliği | 17 | 7 | 4 | 6 | 19 | 19 | 27 | 0 |
9 | Ümraniyespor | 17 | 6 | 7 | 4 | 19 | 21 | 22 | -2 |
10 | Boluspor | 17 | 6 | 7 | 4 | 13 | 19 | 22 | -6 |
11 | Manisa FK | 17 | 4 | 6 | 7 | 20 | 18 | 19 | +2 |
12 | Erzurumspor FK | 17 | 4 | 6 | 7 | 17 | 20 | 19 | -3 |
13 | Keçiörengücü | 17 | 5 | 8 | 4 | 15 | 22 | 19 | -7 |
14 | Adanaspor | 17 | 6 | 10 | 1 | 16 | 25 | 19 | -9 |
15 | Şanlıurfaspor | 17 | 3 | 7 | 7 | 11 | 23 | 16 | -12 |
16 | Tuzlaspor | 17 | 4 | 9 | 4 | 16 | 29 | 16 | -13 |
17 | Giresunspor | 17 | 2 | 12 | 3 | 11 | 29 | 9 | -18 |
18 | Altay | 17 | 3 | 12 | 2 | 10 | 36 | 8 | -26 |
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Esenler Erokspor | 18 | 14 | 3 | 1 | 37 | 11 | 43 | +26 |
2 | 1461 Trabzon FK | 18 | 11 | 2 | 5 | 35 | 13 | 38 | +22 |
3 | Bucaspor 1928 | 18 | 10 | 1 | 7 | 26 | 9 | 37 | +17 |
4 | Ankaraspor | 18 | 9 | 2 | 7 | 24 | 14 | 34 | +10 |
5 | Van Spor FK | 18 | 10 | 4 | 4 | 26 | 21 | 34 | +5 |
6 | Yeni Mersin İdman Yurdu | 18 | 9 | 3 | 6 | 26 | 14 | 33 | +12 |
7 | Hes İlaç Afyonspor | 18 | 7 | 5 | 6 | 13 | 12 | 27 | +1 |
8 | Diyarbekir Spor | 18 | 7 | 6 | 5 | 16 | 15 | 26 | +1 |
9 | Ankara Demirspor | 18 | 8 | 8 | 2 | 23 | 24 | 26 | -1 |
10 | Nazilli Belediyespor | 18 | 8 | 8 | 2 | 25 | 30 | 26 | -5 |
11 | Karacabey Belediye Spor | 18 | 5 | 7 | 6 | 15 | 15 | 21 | 0 |
12 | Beyoğlu Yeniçarşıspor | 18 | 5 | 10 | 3 | 16 | 22 | 18 | -6 |
13 | Kırklarelispor | 18 | 4 | 8 | 6 | 13 | 25 | 18 | -12 |
14 | Altınordu | 18 | 3 | 8 | 7 | 19 | 19 | 16 | 0 |
15 | Serik Belediyespor | 18 | 3 | 9 | 6 | 8 | 18 | 15 | -10 |
16 | Kırşehir Futbol SK | 18 | 4 | 11 | 3 | 16 | 32 | 15 | -16 |
17 | Bursaspor | 18 | 3 | 10 | 5 | 13 | 32 | 14 | -19 |
18 | Zonguldak Kömürspor | 18 | 3 | 9 | 6 | 16 | 26 | 12 | -10 |
19 | Adıyaman FK | 18 | 3 | 12 | 3 | 13 | 28 | 12 | -15 |
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Kepezspor FAŞ | 14 | 11 | 1 | 2 | 29 | 7 | 35 | +22 |
2 | Aliağa Futbol A.Ş. | 14 | 10 | 0 | 4 | 25 | 6 | 34 | +19 |
3 | İnegöl Kafkas GK | 14 | 7 | 4 | 3 | 16 | 14 | 24 | +2 |
4 | Ayvalıkgücü Belediyespor | 14 | 6 | 3 | 5 | 13 | 9 | 23 | +4 |
5 | Edirnespor | 14 | 6 | 5 | 3 | 22 | 14 | 21 | +8 |
6 | 52 Orduspor FK | 14 | 5 | 4 | 5 | 14 | 12 | 20 | +2 |
7 | Kırıkkalegücü FK | 14 | 5 | 5 | 4 | 10 | 11 | 19 | -1 |
8 | Mardin 1969 Spor | 14 | 5 | 6 | 3 | 16 | 14 | 18 | +2 |
9 | Artvin Hopaspor | 14 | 4 | 5 | 5 | 14 | 12 | 17 | +2 |
10 | K.Çekmece Sinopspor | 14 | 4 | 5 | 5 | 15 | 15 | 17 | 0 |
11 | Talasgücü Belediyespor | 14 | 5 | 8 | 1 | 17 | 22 | 16 | -5 |
12 | Karabük İdmanyurdu Spor | 14 | 4 | 7 | 3 | 11 | 23 | 15 | -12 |
13 | Gümüşhanespor | 14 | 2 | 5 | 7 | 9 | 21 | 13 | -12 |
14 | Malatya Arguvanspor | 14 | 2 | 9 | 3 | 8 | 17 | 9 | -9 |
15 | Tarsus İdman Yurdu | 14 | 1 | 10 | 3 | 9 | 31 | 6 | -22 |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
09/01/2024 | Çaykur Rizespor | vs | Beşiktaş |
09/01/2024 | Kasımpaşa | vs | Başakşehir FK |
10/01/2024 | Fatih Karagümrük | vs | Kayserispor |
10/01/2024 | Hatayspor | vs | Gaziantep FK |
10/01/2024 | Adana Demirspor | vs | İstanbulspor |
10/01/2024 | Fenerbahçe | vs | Konyaspor |
11/01/2024 | Sivasspor | vs | Galatasaray |
11/01/2024 | Trabzonspor | vs | Samsunspor |
13/01/2024 | Hatayspor | vs | Pendikspor |
13/01/2024 | MKE Ankaragücü | vs | Kasımpaşa |
13/01/2024 | Başakşehir FK - Alanyaspor | Başakşehir FK ligde evindeki son 6 maçında hiç kaybetmedi | Başakşehir FK yenilmez |
13/01/2024 | Başakşehir FK - Alanyaspor | Alanyaspor ligdeki son 5 maçında hiç kaybetmedi | Alanyaspor yenilmez |
13/01/2024 | Beşiktaş - Fatih Karagümrük | Fatih Karagümrük ligde deplasmandaki son 8 maçında hiç kazanamadı | Beşiktaş yenilmez |
13/01/2024 | Çaykur Rizespor - Adana Demirspor | Adana Demirspor ligde deplasmandaki son 9 maçında hiç kazanamadı | Çaykur Rizespor yenilmez |
13/01/2024 | Çaykur Rizespor - Adana Demirspor | Çaykur Rizespor ligdeki son 7 maçında hiç kaybetmedi | Çaykur Rizespor yenilmez |
14/01/2024 | İstanbulspor - Konyaspor | İstanbulspor ligdeki son 5 maçını kaybetti | Konyaspor kazanır |
14/01/2024 | İstanbulspor - Konyaspor | Konyaspor ligde deplasmandaki son 7 maçında hiç kazanamadı | İstanbulspor yenilmez |
14/01/2024 | Antalyaspor - Trabzonspor | Trabzonspor ligde deplasmandaki son 6 maçında hiç kaybetmedi | Trabzonspor yenilmez |
14/01/2024 | Antalyaspor - Trabzonspor | Antalyaspor ligde evindeki son 6 maçında hiç kaybetmedi | Antalyaspor yenilmez |
14/01/2024 | Gaziantep FK - Fenerbahçe | Fenerbahçe ligde deplasmandaki son 9 maçında hiç kaybetmedi | Fenerbahçe yenilmez |
15/01/2024 | Galatasaray - Kayserispor | Galatasaray ligde evindeki son 9 maçını kazandı | Galatasaray kazanır |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
12/01/2024 | Sakaryaspor | vs | Göztepe |
13/01/2024 | Bandırmaspor | vs | Erzurumspor FK |
13/01/2024 | Bodrum FK | vs | Giresunspor |
13/01/2024 | Adanaspor | vs | Boluspor |
13/01/2024 | Eyüpspor | vs | Keçiörengücü |
14/01/2024 | Manisa FK | vs | Kocaelispor |
14/01/2024 | Çorum FK | vs | Tuzlaspor |
14/01/2024 | Ümraniyespor | vs | Gençlerbirliği |
15/01/2024 | Altay | vs | Şanlıurfaspor |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
13/01/2024 | 1461 Trabzon FK | vs | Kırklarelispor |
14/01/2024 | Ankaraspor | vs | Beyoğlu Yeniçarşıspor |
14/01/2024 | Diyarbekir Spor | vs | Adıyaman FK |
14/01/2024 | Esenler Erokspor | vs | Kırşehir Futbol SK |
14/01/2024 | Hes İlaç Afyonspor | vs | Serik Belediyespor |
14/01/2024 | Karacabey Belediye Spor | vs | Ankara Demirspor |
14/01/2024 | Nazilli Belediyespor | vs | Altınordu |
14/01/2024 | Van Spor FK | vs | Bucaspor 1928 |
14/01/2024 | Yeni Mersin İdman Yurdu | vs | Bursaspor |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
20/01/2024 | İnegöl Kafkas GK | vs | Ayvalıkgücü Belediyespor |
21/01/2024 | Edirnespor | vs | Gümüşhanespor |
21/01/2024 | Karabük İdmanyurdu Spor | vs | Mardin 1969 Spor |
21/01/2024 | K.Çekmece Sinopspor | vs | Artvin Hopaspor |
21/01/2024 | Kepezspor FAŞ | vs | Aliağa Futbol A.Ş. |
21/01/2024 | Talasgücü Belediyespor | vs | Tarsus İdman Yurdu |
21/01/2024 | 52 Orduspor FK | vs | Malatya Arguvanspor |